Dijital teknolojilerin hızla geliştiği günümüzde geleneksel bankacılık unsurları da FinTech şirketleri tarafından değişime uğruyor. Son yıllarda FinTech sektöründe faaliyet gösteren birçok şirket ve startup, finansal teknolojilerin günlük hayatta sağladığı kolaylıkları müşterileri ile paylaşırken finansal hizmetleri de çevrimiçi olarak sunuyor. Bazı geleneksel bankalar bu durumu tehdit olarak görürken diğerleri ise finansal çözümlere ilişkin teknoloji geliştiren şirketlerle iş birliği yaparak faaliyetlerinin sürdürülebilirliğini artırma çabası içinde bulunuyor. Finans kuruluşlarını ortak bir paydada buluşturan ve yeni yatırımlar yapmaya teşvik eden dijital platformlar bu hızlı değişim ve dönüşüm dünyasına önderlik ediyor.
Geleneksel Bankacılıktan FinTech Dünyasına Doğru
Geleneksel bankacılık sistemi, tasarruf sahiplerinden mevduat toplayarak finansman ihtiyacı olanlara bu mevduatları kredi olarak kullandırmak olarak temellendirilebilir. Modern finans dünyasında müşterilerine finansal hizmetler sunan ve paranın kaynağı olarak görülmektedir. Bankacılığın oldukça aktif ve yoğun rekabete dayalı bir sektör olduğu düşünüldüğünde artan müşteri beklentilerine tek başına cevap vermeye çalışan bankalar bazı durumlarda yetersiz kalabiliyor. 2000’li yıllar öncesinde şubeler kanalıyla gerçekleştirilen bankacılık işlemleri sırasıyla ATM’ler ve bugün internet bankacılığı gibi kavramlarla evrilmeye ve yenilenmeye devam ediyor. İnternet bankacılığı gibi mobil bankacılık alanında da kullanıcılara her geçen gün farklı hizmetler sunulmaya devam ediyor.
“Finans” ve “teknoloji” kelimelerinin bir araya gelmesinden oluşan FinTech kavramı, geleneksel sistemleri yeniden şekillendirerek müşteri hizmetleri açısından çıtayı üst noktalara taşıyor. Son yıllarda bu alanda faaliyet gösteren firmaların artmasıyla birlikte FinTech ürünlerini tercih eden işletme ve tüketiciler çoğalmaya başladı. 2020 yılında yaşanan pandemi süreci de FinTech ürün ve hizmetlerinin kullanılmasına katkı sağladı. Kullanım kolaylığı yanında uygun maliyet avantajı vadeden çözüm ve hizmetler müşteri deneyimini olumlu yönde etkiledi.
Fintech oyuncuları; kredi – finansman, para transferi ve ödemeler ile birikim – yatırım gibi sektörün farklı kategorilerine odaklanarak finansal hizmet alanında yepyeni ürünler ortaya koyuyor. Ayrıca bu oyuncular, hem finans hem de diğer alanlardaki işletmeler için teknolojik açıkları kapatarak sektörü bir üst noktaya taşıyor. Uluslararası oyuncular ise global çaptaki finansal enstrümanları artırarak bir tür sosyal görev üstleniyor. FinTech ekosisteminin genişlemesiyle birlikte büyük teknoloji firmaları, geleneksel bankalar ve önemli kuruluşlar ürün geliştirme ve tüketici haklarını koruma gibi alanlarda farklı iş birliklerine de imza atıyor.

Yeni Nesil Bankacılık Anlayışı: FinTech
FinTech şirketleri, geleneksel bankacılık hizmetlerini artırmak, hizmetleri dijitalleştirmek ve işlemleri kesintiye uğratmadan tamamlamak gibi önemli misyonlar üstleniyor. Aynı zamanda bu firmalar tarafından hem bilgisayar hem de mobil cihazlar için yazılım, algoritma ve uygulama çözümleri de üretiliyor. Müşterilerin hizmet alım kalitesini yükselten pek çok dijital platform; ödeme almak, faturaları ödemek, hesaplar arası transfer yapmak gibi işlemleri kolay hale getiriyor. Müşterilerine daha iyi hizmet sunmak ve rakiplerinin önüne geçmek isteyen finans kuruluşları ise yepyeni ürünler ve çözümler için FinTech şirketleri ile iş birliği içerisinde ilerliyor.
Dijital finans şirketleri, tüketiciler için finans dünyasında pek çok ayrıcalık sunuyor. Şubeye gitmeden mobil cihazlar üzerinden hesap açmak ve bankacılık işlemlerini gün içinde cep telefonunuzdan izlemek FinTech’in sağladığı kolaylıklar arasında gösterilebilir. Yatırım sektörlerinde de birçok değişime neden olan dijital tabanlı finans şirketlerinin potansiyel faydalarının yanında kısıtlı da olsa bazı riskler taşıdığı da biliniyor.
Potansiyel Faydalar
Hız ve rahatlık: Dijital ürünler, müşterilere çevrimiçi ortamda sunulduğu için erişim kolay ve hızlı olmakla birlikte rahat kullanım koşullarını da beraberinde getiriyor.
Daha iyi seçim yapma şansı: Uzaktan işlem yapma şansına sahip olan kullanıcılar, pek çok alternatifi inceleyerek, ihtiyaçlarına en uygun olanı seçme konusunda özgür davranabiliyor. Böylece daha iyi seçimler yaparak daha fazla ürün ve hizmetten yararlanabiliyor.
Uygun fiyatlar: FinTech firmaları, şube açmak gibi fiziksel altyapı çözümlerine yatırım yapmadıkları için müşterilerine çok daha uygun fiyatlı ürün ve hizmet sunabiliyor.
Kişiselleştirilmiş ürünler: Teknolojiyi sonuna kadar kullanan şirketler, müşterileri hakkında daha fazla bilgi toplayabildikleri için onlara kişiselleştirilmiş ürün ve hizmetler konusunda destek sağlayabiliyor.
Potansiyel Riskler
Net olmayan haklar: Finans sektörünün yeni oyuncuları olan FinTech şirketleri, geleneksel bankacılıktan ayrılan farklı iş modelleri sunabiliyor. Bu durum da bazı zamanlarda müşterilerin haklarının hukuk çerçevesinde değerlendirilmesini zorlaştırabiliyor.
Hızlı karar verme sorunu: Bazı ürün ve hizmetlerden yararlanırken kimseyle yüz yüze görüşmeden satın alma işlemi yapmak tüketicilerin bilgi eksikliğinden kaynaklı yanlış karar vermelerine neden olabiliyor.
Teknolojiye dayalı riskler: Çevrimiçi ortamda yapılan işlemler müşteriyi bazı teknolojik risklerle karşı karşıya getirebiliyor. Örneğin, kişisel verilerin kullanılması ve siber suçlar bunlar arasında gösterilebiliyor.

Risk olarak sayılan bu hususların aslında toplumdaki finansal okur yazarlığın artması ile risk olmaktan çıktığı da gözlemleniyor.
Global Ölçekte Hızla Değerlenen FinTech Yatırımları
FinTech dünyası her geçen gün gelişmeye ve ilerlemeye devam ediyor. Global ölçekte FinTech girişimlerinin çoğu, Kuzey Amerika kökenli şirketler tarafından gerçekleştiriliyor. Asya kıtası da yeni oyuncularla sektöre yön vermeyi sürdürüyor. Küresel FinTech yatırımları, Kuzey Amerika’da yapılan anlaşmalarla önemli ölçüde artarken 2018’in ilk çeyreğinde zirveye ulaştı. Bu alanda ABD ile yarışan Asya da yatırımlarını artırmayı başardı. CB Insights’a göre, küresel çaptaki 26 büyük FinTech şirketinin değeri 2016 yılında 83,8 milyar dolardı. Aynı yıl 17,4 milyar dolar fon alan bu şirketler, 2017 yılının sonunda bu rakamı geçme başarısı gösterdi. 2018 yılında ise bu şirketlerin değeri 147,37 milyar dolara ulaştı (2).
Dünyanın önde gelen FinTech şirketlerinin aktif olarak faaliyet gösterdikleri alanlar ise şunlardır:
• Kripto varlık şirketleri ve dijital para işlemleri
• Blok zinciri teknolojisi ürünleri

• Açık bankacılık işlemleri

• Özellikle dolandırıcılıkla mücadele eden firmaların Kara Para Aklamayı Önleme ve Müşterini Tanı protokollerini kapsayan işlemler
• Düşük gelirli bireylere hizmet etmeye çalışan, geleneksel bankalar veya ana akım finansal hizmetler şirketleri tarafından göz ardı edilen veya yetersiz verilen hizmetler
• Siber suçların artması ve verilerin merkezi olmayan şekilde depolanması göz önüne alındığında siber güvenlik işlemleri
Blokchain Teknolojilerinin FinTech Ekosistemindeki Yeri
Blochchain tabanlı kripto varlıklar otoriteler tarafından isimlendirilmese bile FinTech ekosisteminde çoktan yerini almış bulunuyor. Teknolojinin anlaşılma ve regüle edilme süreci hali hazırda çok yavaş ilerlese bile kripto varlıkların bir finansal varlık ve yatırım aracı olarak kullanılmaya başlandığı inkar edilemeyecek derecede gözler önünde bulunuyor. Kripto varlıkların Avrupa Birliği kamsamındaki düzenlemelerine baktığımızda genel olarak regülasyonların kara para aklama ve terör finansmanının önlenmesine ilişkin konumlandırıldığını görüyoruz. Platform işletmecilerinin varlık ve likidite sağlayıcılarını ispatlayabildikleri ölçüde hareket alanlarının kısıtlanmadığı kripto varlık platformları çoğunlukla Litvanya ve İsviçre merkezli olarak konumlanmış durumda. İki ülkenin tercih edilebilmesinde uyum yasalarının FinTech çözümlerine zorlaştırıcı değil kolaylaştırıcı yaklaşımla düzenlenmiş olması gösterilebilir. Ayrıca belirlenen bölgelerdeki vergi avantajları da yatırımcıların ilgisini çekmekte önemli bir faktör olarak gözüküyor. Aynı şekilde ABD’de ise bazı bölgelerde kriptodan fiata dönüldüğü takdirde vergisini ödemek şartıyla kripto varlık madenciliğine müsaade ediliyor.
Tüm bu düzenlemeler doğrultusunda kripto varlıklara ilişkin yaklaşımları ara düzeyde olan tüm otoritelerin blockchain teknolojisini anlamaya çalışarak kripto varlıklardan yararlanmak istedikleri ancak geçiş sürecinde sermaye kontrolünü kaybetmeden bir takım düzenlemeler yapmaya çalıştıkları ve bu çalışmaları da kara para aklama ve terör finansmanını engelleme kuralları çerçevesinde şu anda uygulamaya aldıklarını görüyoruz.
Türkiye’de Gelişim Kaydeden FinTech Sektörü
Genç ve kalabalık bir nüfusa sahip olan, akıllı telefon ve internete erişim oranları yüksek seviyede yer alan Türkiye, FinTech girişimleri için oldukça elverişli bir ortam sunuyor. 2015 yılından bu yana yukarı yönlü ivme seyreden dijital bankacılık kullanımı pandeminin de etkisiyle önemli ölçüde artış gösterdi. 2019 yılında 679 milyon olan online işlem sayısı, 2020 yılına gelindiğinde 956 milyona ulaşarak %41’lik bir yükseliş grafiği çizdi (2).
2021 yılının Ekim ayında yapılan bir araştırmaya göre, dijital platformlarda en çok yapılan işlemlerin para transferi ve fatura ödeme işlemleri olduğu görülüyor. Türkiye’de hali hazırda en çok kullanılan FinTech ürünü açık ara “para transferi”. Yatırım ürünleri gibi henüz yeterli altyapı gelişimini gösteremeyen işlemler ise hala düşük seviyede kalmaya devam ediyor.
Yatırımlar açısından bakıldığında ekosistemde yer alan 440’tan fazla FinTech şirketinin pek çoğu ödemeler ve para transferi konusunda faaliyet gösterirken küresel ölçekte yer alan bazı alanlarda ise henüz yerel oyuncular bulunmuyor. Türkiye’de bu alanda sürdürülen yatırımlarda melek yatırımcılar ile stratejik yatırımcılar firmalara erken aşama yatırımlarda bulunarak sektörün genişlemesine katkı sağlıyor (1). Ana sorunun sistem geliştiricisi olarak tanımladığımız developer ekiplerinin yeterli sermayeye sahip olamaması, sermaye desteği arayışlarında ise kendilerini anlayabilecek yatırımcı profillerini çok zor bulmaları olduğu söylenilebilir.
Son dönemlerde yapılan araştırmalar FinTech uygulamalarının müşterilere daha pozitif ve ayrıcalıklı bir deneyim yaşattığını gözler önüne seriyor. Ayrıca evrim geçiren finans sektörünün ve buna göre şekillenen beklentilerin ışığında bankalar ve FinTech şirketleri, müşteriler için hiç olmadığı kadar daha fazla iş birliği yapma ve müşteri memnuniyetini artırma şansına sahip. Bu alanda yenilikçi ve kullanıcı dostu çözümler sunan FinTech oyuncuları yeni nesil finans sektöründe oyunun kurallarını baştan yazanlar arasında yer alıyor.
Kaynaklar:
1.“Dünyada ve Türkiye’de FinTech.”
“Dünya ve Türkiye FinTech Pazarı: Yeni Nesil Dijital Bankaların Geleceği.” EY, 19 January 2022, https://www.ey.com/tr_tr/ey-turkiye-yayinlar-raporlar/dunya-ve-turkiye-fin-tech-pazari-yeni-nesil-dijital-bankalarin-gelecegi
Accessed 11 May 2022.
2.Bellucco, Amanda. “Financial Technology (Fintech) Definition.” Investopedia, https://www.investopedia.com/terms/f/fintech.asp
Accessed 11 May 2022.
“Financial Technology – Fintech.” www.investopedia.com.

Kaan Özçelik
Latest posts by Kaan Özçelik (see all)