Birçok ihraççı, yalnızca kendi iç pazarlarında listelendiğinde yatırımcı erişiminde sınırlamalar olduğunun farkında değildir. Avrupalı ihraççılar için, ticaret sürtüşmelerini azaltmak ve dünyanın en derin sermaye havuzu olan ABD’deki menkul kıymetlerinin pazarlanabilirliğini artırmak için tasarlanmış uygun maliyetli bir alternatif aracılığıyla kurumsal ayak izlerini genişletmenin açık faydaları vardır.

Çapraz listeleme (Cross Listing), bir ülkedeki bir şirketin birden fazla borsada veya başka bir ülkelerdeki yabancı borsalarda listelenmesidir. Bir işletme, bir borsada mevcut olandan daha fazla sermayeye erişmesi gerekiyorsa veya stratejik olarak farklı coğrafyalarda bilinirliğinin artmasını hedefliyorsa, genellikle çapraz listeye alınmak ister. Bu taktiğin çeşitli avantajları ve dezavantajları vardır. Çapraz listeleme uygulanması açısından bir takım düzenleyici gereksinimler barındırmaktadır. Hali hazırda paylarını borsaya kote etmiş şirketlerin hisselerini çapraz listeleme yoluyla kote edecekleri ülkelerdeki sermaye piyasaları düzenleyicilerinin kararlaştırdıkları düzenlemeleri de şirket bünyesinde tamamlamaları gerekmektedir.

Çapraz listeleme hem doğuşu hem de devamında hacmi bakımdan genel olarak ABD dışındaki şirketlerin hisselerini ABD borsalarında kote edebilmek için ADR ihracı ile sürecin yürütülmesi olarak bilinmektedir. Ancak ABD şirketlerinin Asya ve Avrupa borsalarında da GDR ihraç ettiği örnekler bir hayli fazladır.

Çapraz listelemenin avantajlarından bazıları, hisse senetlerinin birden çok zaman diliminde ve birden çok para biriminde işlem görmesini içerir. Uluslararası erişilebilirlik şirketlere daha fazla likidite sağlar. Bu da piyasada sağlıklı miktarda alıcı ve satıcı olduğu anlamına gelir. Eklenen likidite, şirketin geleceğine yatırım yapmak için daha fazla sermaye veya yeni para toplama yeteneği sağlar. Uluslararası borsalarda çapraz listeye giren şirketler genellikle bunu kısmen şirketin marka değerini artırmak için yapar. Birden fazla borsada listelenmek yatırımcı nezdinde tanınırlığı uluslararası boyuta taşıyacaktır. Bilinirliğin artması ile şirketlerle ilgili her olumlu haber etkisini daha güçlü hissettirecektir. Uluslararası bir markaya sahip bir şirket, bir endüstride önemli bir oyuncu olarak görülme eğilimindedir. Ayrıca bazı şirketler, likiditeye ihtiyaçları olsun olmasın hisselerinin iki veya daha fazla borsada işlem görmesini daha yüksek bir kurumsal konum olarak algılayabilir. Bu, özellikle ABD’de çapraz listeye giren yabancı şirketler için geçerlidir. ABD’de listeye girenler, bunu Amerikan depo sertifikaları (ADR’ler) aracılığıyla yaparlar.

Depo sertifikaları, 6362 Sermaye Piyasası Kanunu’nun 3/o[1] maddesi uyarınca paylara ya da menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere ilişkin menkul kıymet olarak çıkarılmış bir sermaye piyasası aracıdır. Tanımın lafzından da anlaşılacağı üzere depo sertifikaları müstakil bir sermaye piyasası aracı olmayıp, ilişkin olduğu pay ya da borçlanma aracını temsil eden bir sermaye piyasası aracıdır.

Mahiyeti itibari ile de açıklamak gerekirse depo sertifikaları; âtıl yatırımlarını değerlendirmek isteyen hisse senedi yatırımcısının, yabancı ülke borsalarında halka arz olmuş şirketlerin hisse senetlerine yatırım yapılabilmesi amacıyla belirli standartlar çerçevesinde üretilen sermaye piyasası araçlarıdır. Depo sertifikaları ilk olarak ABD sermaye piyasalarındaki ağır ihraç koşullarını hafifletmek amacı ile daha önce kotasyon şartları ABD otoritelerince kabul görmüş bir borsada kote olan şirketlerin paylarının ABD sermaye piyasalarında ihraç edilebilmesi için müstakil bir sermaye piyasası aracı olarak American Depository Receipt’s (ADR’s) olarak ihraç edilmiştir. Devam eden süreçte şirketler ABD sermaye piyasalarının yanı sıra farklı yabancı ülke borsalarında da kote olma amacıyla depo sertifikaları ihraç etmiş, bu sertifikalar ise Global Depository Receipt’s (GDR’s) olarak adlandırılmıştır.

 

[1] SerPK md. 3/o “o) Menkul kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere;1) Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını, 2) Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını,…”

Kaan Özçelik
Latest posts by Kaan Özçelik (see all)