Kitle Fonlaması Nedir? başlıklı yazımızda kitle fonlamasının, proje ve girişimlerin erken dönem finansmana erişmesini kolaylaştıran ve internet tabanlı kitle kaynağını kullanan bir finans piyasası modeli olduğundan bahsetmiştik. Kitle fonlamasının ne olduğunu izah ederken az da olsa amacına değinilmişse de kitle fonlamasının amacının ne olduğunu detaylı olarak izah etmek gerekir.

Günümüzde girişim ekosistemi, literatürde ‘start-up’ ve ‘scale-up’ olarak ifade edilen girişimlerle gelişmektedir. ‘Start-up’lar, genellikle girişimciler veya küçük ekipler tarafından yenilikçi iş fikirleri veya yıkıcı teknolojiler geliştirmek amacıyla kurulan şirketlerdir. ‘Scale-up’lar ise başlangıç aşamasından başarılı bir şekilde geçiş yapmış ve önemli büyüme ve ölçeklenebilirlik potansiyeli gösteren şirketlerdir. Her iki girişim de iş fikirlerini veya teknolojilerini daha da geliştirmek ve somutlaştırmak için gereken erken dönem gerekse olgunlaşma dönemi finansmanına ihtiyaç duymaktadırlar. Mikro finansman arzının azlığı ve erişilebilir olmaması ile 2008 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde başlayan ve tüm dünyayı etkisi altına alan finansal kriz sonrasında banka kredisi gibi geleneksel borçlanma araçlarına erişimde yaşanan zorluklar ve yüksek maliyetler, girişim ekosistemini olumsuz etkilemiştir. Diğer yandan halka arz ile genellikle şirket pay ihracı veya borçlanma senedi ihracı suretiyle para toplamak için gerekli şartların girişim veya projeler tarafından sağlanamamaktadır. Dolayısıyla halka arz da girişim ve projeler için erken dönemde ulaşılabilir bir finansman metodu değildir.

Gerek mikro finansman sağlayıcılar gerekse konvansiyonel bankacılık nitelikleri ve tabi oldukları mevzuatlar gereği güçlü sermaye yapısına sahip olması, şubeleşme gerekliliği ve yüz yüze muhatap olma gereklilikleri sağlayacakları finansal hizmetlerin maliyetini artırmaktadır. Böyle bir ortamda ortaya çıkan kitle fonlaması, internet tabanlı olması sebebiyle düşük maliyetli ve ulaşılabilir nitelikte olmuştur. Günümüz dünyasında internet artık insanların cebindeki telefonda dahi hızla ulaşılabilir bir ağ olmuş ve internet tabanlı ulaşılabilirlik üst düzeye ulaşmıştır. Dolayısıyla kitle fonlaması yoluyla fon talep edebilecekler, yatırımcılara kitle fonlama platformları vasıtasıyla kolay ve düşük maliyetle ulaşabiliyor, yatırımcılar ise yine bu platformlar üzerinden proje ve girişimler hakkında bilgilere kolayca ulaşabiliyor ve ek bir maliyet olmaksızın yatırım yapabiliyor.

Finansman her kişi, kurum ve kuruluş ile projeler ve girişimler için gereklidir. Finansman araçları çeşitli olup bunlar öz kaynaklardan temin edilebileceği gibi aynı zamanda borçlanma yoluyla veya pay ihracı ile sağlanabilir. Bireyler, devletler, küçük veya büyük işletmeler; işleyebilmek, gelişebilmek ve yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için finansmana ihtiyaç duyarlar. Burada devletler, büyük kurum ve kuruluşlar ile şirketler ölçekleri itibariyle birçok finansman türünü temin imkanına sahipken geçmişi olmayan, finansal tabloları oluşmamış veya stabil olmayan, iş fikirlerini veya projelerini gerçekleştirememiş girişimler için finansman türleri kısıtlıdır. Kitle fonlaması ise tam da bu noktada girişim ve projelerin finansman ihtiyacına hitap edecek şekilde ortaya çıkmış ve yayılma alanı bulmuştur.

Projeler, ‘start-up’ ve ‘scale-up’lar, yerleşik ve büyük ölçekli şirketlere nazaran finansal yapı konusunda dezavantajlı olup özellikle erken dönem finansmana ihtiyaç duyduklarından ‘melek yatırımcı’ veya ‘nitelikli yatırımcı’ beklemeksizin inovasyon içeren iş fikirlerini halka sunarak onlardan para toplamak yoluna gitmektedirler. Bir veya birkaç nitelikli veya melek yatırımcıdan yatırım beklemek çoğu zaman sonuca ulaştırmazken birden çok kişiden küçük miktarlarda fon toplamak amaçlanan fon toplamayı daha olanaklı kılmaktadır.

Özetlemek gerekirse kitle fonlamasını ortaya çıkaran nedenler temelde erken dönem finansman ihtiyacı olsa da tercih edilebilirliğini artıran hususlar diğer finansman araçlarına göreceli olarak daha ulaşılabilir ve düşük maliyetli olup ayrıca çok sayıda kişiden az miktarda para toplayarak finansmana erişmenin daha olası olmasıdır.

Adem Gökmen
Latest posts by Adem Gökmen (see all)