Anonim şirketler, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından yalnızca malvarlığıyla sorumlu bulunan şirketlerdir. Ortaklar, hisse senetleri aracılığıyla şirkete sahiptir ve şirketin karını paylaşırlar. Anonim şirketler İşletme konusu ile şirket türünü gösteren ibareler Türkçe olmak kaydıyla ticaret unvanı serbestçe belirleyebilirler. Türk Ticaret Kanunu 135. Maddesi hükmünde genel manada kavramları ele almıştır buna göre;

Ortak : Anonim Şirketlerin pay sahiplerini,
Ortaklık payı : Anonim Şirketteki payı,
Yönetim Organı : Anonim Şirketlerde yönetim kurulunu,
Şirket sözleşmesi : Anonim Şirketlerde esas sözleşmeyi temsil eder.

1. ORTAKLAR

Anonim şirketlerde, ortaklar (hissedarlar) şirketin sahipleridir. Hissedarlar, hisse senetlerini satın alarak şirkete ortak olurlar ve oy hakkına sahip olabilirler. Hissedarlar, şirketin karlarından pay alabilirler ve şirketin yönetimine katılma hakkına sahiptirler. Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur.
Kural olarak anonim şirketlerde ortak sayısında azami ya da asgari bir kısıtlama ön görülmemiştir. Bu sebeple anonim şirketler paylarını halka açarak nama yada hamiline yazılı senetler ile şirket paylarını dağıtabilmektedirler.

2. SERMAYE

TTK 332. Madde hükmüne göre Anonim Şirketlerin asgari sermaye tutarı 250.000 TL olarak belirlenmiştir, bu nisap kayıtlı sermaye sistemini benimseyen şirketlerde 500.000 TL olarak belirlenmiştir. Anonim Şirketlerinin tüzel kişiliği kazandığı tescil anında Nakdi olarak taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az dörtte birinin tescilden önce ödenmesi zorunludur. Geri kalan miktar şirketin tescilini izleyen 24 ay içerisinde ödenir. (TTK 344) Sermaye nakdi olacağı gibi aynide olabilir. Anonim şirket sermayesine ayni olarak katılım sağlanabilecek malvarlığı unsurları şu şekilde sıralanmıştır.

Üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. (TTK 342) Aynı kanun hükmüne göre Sermaye iki türde ele alınmıştır. Esas Sermaye Sistemi ve Kayıtlı Sermaye Sistemi. Bu iki sistem arasındaki temel farklılık şirketin sermaye arttırımı yapabilmesi için yönetim kurulunun yetkilendirilmesi hususunda toplanmıştır.

Kural olarak Anonim Şirketlerde sermaye arttırımı yalnızca genel kurul kararı ile yapılabilmektedir. Ancak şirket esas sözleşmesinde açıkça yönetim kuruluna üst tavan belirlenerek sermaye arttırımı yapma yetkisi özgülenmesini kabul eden Anonim Şirketler kayıtlı sermaye sistemini kabul etmektedirler.

3. KURUMSAL YÖNETİM

Anonim şirketlerde, yönetim kurulu ve yöneticiler, şirketin günlük işlerini yönetir ve kararları alır. Yönetim kurulu, hissedarlar tarafından seçilir ve şirketin çıkarlarını korumakla görevlidir. Kurumsal yönetim ilkeleri, şirketin şeffaflığını ve hesap verebilirliğini sağlamak amacıyla yaygın kullanılan bir yoldur.

4. KURULUŞ VE TESCİL

Kanun koyucu 4721 Sayılı TMK 47. Maddesi ile tüzel kişiliği Başlıbaşına bir varlığı olmak üzere örgütlenmiş kişi toplulukları ve belli bir amaca özgülenmiş olan bağımsız mal toplulukları olarak tanımlıyor. İzah edildiği üzere ticaret şirketlerinin tamamının tüzel kişiliği mevcuttur. Anonim Şirketlerde haiz oldukları tüzel kişiliği tescil anında kazanır.

Burada kavramsal olarak iki ifadenin açıklanması gerekmektedir. Kuruluş ve Tescil şirketler hukukuna hâkim olan ifadelerin içerisinde kavram karmaşasına yol açmaktadır. Kuruluş şirketin kurulduğu anı ifade etse de tüzel kişiliğin kazanılması ve organizasyonun kendi adına işlem yapabilmesi için tek başına yeterli değildir.

Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan, sermayenin tamamını ödemeyi, şartsız taahhüt ettikleri, imzalarının noterce onaylandığı veya ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzaladığı esas sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulur. (TTK 355)

Tescil ise kuruluşu tamamlanan bu mal ve emek topluluğunun ticaret sicil kayıtlarına eklenmesi sureti ile tüzel kişiliği ve şirket kurucularının da tacir sıfatını kazanmalarına sonuç oluşturur. Ticaret siciline tescil, kural olarak istem üzerine yapılır ve bildirici etkiye sahiptir. Harca tabi işlerde, tescil anının saptanmasında harç makbuzunun tarihi belirleyicidir. (TTK 27)

5. SORUMLULUK

TTK 125/1’de açıkça ifade edildiği üzere anonim ortaklık bir tüzel kişidir. Tüzel kişi olarak asli ve tali organlara sahiptir. Pay sahiplerin malvarlığından bağımsız olarak şirketin kendi mal varlığı bulunmaktadır. Dolayısı ile şirket kendi borçlarından dolayı bizzat kendisi sorumludur.

6. ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE ARTTIRIMI

İzah edildiği üzere TTK uyarınca Anonim Şirketler esas ve kayıtlı sermaye sistemini kullanabilmektedir. Şirket iş hacminin, mal varlığının, pazarın büyümesi veya azalması halinde sermaye arttırımı ve azaltımı yolunu tercih edebilir.

7. ESAS SERMAYE SİSTEMİNDE

TTK 461/3 uyarınca Yönetim kurulu yeni pay alma hakkının kullanılabilmesinin esaslarını bir karar ile belirler ve bu kararda pay sahiplerine en az on beş gün süre verir yönetim kurulunun aldığı bu karar Sermaye artırımının tescilinden önce, yönetim kurulunun yeni pay alma hakkının kullanılması esaslarının belirlenmesine ilişkin bu kararı tescil ve ilan edilmelidir (Ticaret Sicili Yönetmeliği m. 72/3 ve m. 74/1).

Esas sermaye sistemini kullanan anonim şirketlerde kural olarak sermaye arttırımı kararı ancak genel kurul kararı ile alınabilecektir. Sermaye arttırımı kararının alındığı genel kurul toplantısında ortakların tamamının hazır bulunması ve oy birliği ile karar alınması halinde bu yönetim kurulu kararının tescil şartı aranmayacaktır.

8. KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDE

Kayıtlı sermaye sistemini kullanan anonim şirketlerin esas sözleşmelerinin içerisinde açıkça belirtileceği üzere veyahut alınan bir genel kurul kararı ile şirketin icra organı olan yönetim kuruluna belirlenen tavan sınırları içerisinde sermaye artırımı kararı alma ve icra etme yetkisi tanınmıştır.

Bu tavan sınırları içerisinde yönetim kurulu tarafından alınan sermaye artırımı kararı sonrasında şirket ortaklarının bir araya gelerek genel kurul kararı tesis etmelerine gerek yoktur.

Anonim şirketlerin genel kurul toplantısında, toplantının gündemi şirketin Kuruluş ve esas sözleşme değişikliği işlemleri Bakanlık iznine tabi olan şirketlerden birisi olması ve toplantının yurt dışında yapılması gibi hallerde bakanlık temsilcisi bulundurmaları gerekebilmektedir.

“Bakanlık Temsilcisi” bulundurma zorunluluğu bulunan anonim şirket genel kurul toplantıları, 28.11.2012 tarihli ve 28481Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmelik” m. 32’de düzenlenmiştir.

İlgili hüküm gereğince, aşağıda sayılan anonim şirket genel kurul toplantılarında ve bunların ertelenmesi hâlinde yapılacak ikinci toplantılarda “Bakanlık Temsilcisi”nin bulunması zorunludur.

1- Kuruluş ve esas sözleşme değişikliği işlemleri Bakanlık iznine tabi olan şirketlerin bütün genel kurul toplantılarında,

2- Diğer şirketlerde ise gündeminde;
a) Sermayenin artırılması,
b) Sermayenin azaltılması,
c) Kayıtlı sermaye sistemine geçilmesi,
d) Kayıtlı sermaye tavanının artırılması,
e) Kayıtlı sermaye sisteminden çıkılması,
f) Faaliyet konusunun değiştirilmesine ilişkin esas sözleşme değişikliği ile,
g) Birleşme,
h) Bölünme,
i) Tür değişikliği konuları bulunan genel kurul toplantılarında,

3- Genel kurula elektronik ortamda katılım sistemini uygulayan şirketlerin genel kurul toplantılarında.
4- Yurt dışında yapılacak bütün genel kurul toplantılarında, Bakanlık temsilcisinin bulunması zorunludur.

Aynı yönetmeliğin 32/4 sayılı maddesinin açık hükmü gereğince Belirtilen toplantılar ile Bakanlık temsilcisi görevlendirilen toplantılarda, Bakanlık temsilcisinin yokluğunda alınan kararlar geçerli değildir.Yine aynı madde hükmüne göre Yukarıda sayılanların dışındaki genel kurul toplantılarında, kuruluş ve esas sözleşme değişikliği işlemleri bakanlık iznine tabi olan şirketler hariç olmak üzere tek pay sahipli anonim şirketlerin ve imtiyazlı pay sahipleri özel kurullarında bakanlık temsilcisinin bulunması zorunlu değildir.

9. KURULUŞ VE ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ İŞLEMLERİ TİCARET BAKANLIĞI İZNİNE TABİ OLAN ŞİRKETLER

Anonim ve Limited Şirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne Tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ 5. Maddesinde bahse konu şirketler sınırlı sayı olarak belirlenmiştir.

Buna göre;
-Bankalar,
-Finanasal Kiralama Şirketleri,
-Faktoring Şirketleri,
-Finansman Şirketleri,
-Tüketici Finansmanı ve Kart Hizmetleri Şirketleri,
-Sigorta şirketleri,
-Holdingler,
-Döviz Büfesi İşleten Şirketler (Yetkili Müessesler)
-Umumi Mağazacılıkla Uğraşan Şirketler

Ahmet Yavaş
Latest posts by Ahmet Yavaş (see all)