Banka kartı ve kredi kartı dolandırıcılığına maruz kalan kullanıcıların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Banka kartı ve kredi kartlarının fiziken kopyalanması veya üzerindeki kart numarası, son kullanma tarihi ve CVC kodun ele geçirilerek elektronik ortamda kullanılması suretiyle gerçekleştirilen dolandırıcılık türleri en çok mağduriyet yaşanan konulardandır.
Kullanıcılar, banka kartı veya kredi kartının kopyalandığını veya bilgilerinin çalındığını, hesaplarında şüpheli bir işlem yapıldığı takdirde fark edebilmektedirler. Genellikle banka kartı veya kredi kartını sağlayan bankalar, çoğu zaman müşterilerinden SMS yoluyla bazen de arayarak işlemin kendileri tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin teyidini istemekte, işlemin müşterilerine ait olmadığı hallerde şüpheli işlem bildirimini bankalarına yapmalarını istemektedirler. Kullanıcılar ise çoğunlukla bankanın bu şekildeki bir bildirimiyle yapılan bu sahteciliği fark etmektedirler. Ancak bu şekildeki bir bildirim teknik sebeplerden dolayı bazen kullanıcılara ulaşmamaktadır. Bu halde düzenli olarak ekstreyi takip etmek ve yapılan alışverişlerle karşılaştırmak gerekir.
Banka kartı ve kredi kartlarının fiziken kopyalanması veya üzerindeki kart numarası, son kullanma tarihi ve CVC kodun ele geçirilerek elektronik ortamda kullanılması suretiyle gerçekleştirilen dolandırıcılık suçunun mağduru olan kullanıcıların hukuken neler yapabileceğini kısaca açıklayalım.

Suç Duyurusu

Kartın veya kart bilgilerinin kopyalanması sebebiyle kullanıcının ikamet ettiği yer Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulması gerekir. Zira kartın veya kart bilgilerinin kopyalanması suretiyle yapılan usulsüz işlemler, banka ve kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık olup suçun fail veya faillerinin cezalandırılması için Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulabilir. Cumhuriyet Başsavcılığınca başlatılacak soruşturmanın hızlı ve etkin görülerek olayın aydınlatılabilmesi için, suçun faili olarak şüphelenilen yahut tespit edilen kişilerin, olayı aydınlatacak her türlü veri, görüntü ve belgenin delil olarak suç duyurusuna eklenmesi veya söz konusu delillerin nereden isteneceğinin belirtilmesi önem arz etmektedir. Bu suçun soruşturulabilmesi 15 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Her ne kadar 15 yıllık zamanaşımı olsa da etkin soruşturmanın yürütülebilmesi, suçun ve suçlunun tespiti açısından vakit kaybetmeksizin Cumhuriyet Başsavcılığına müracaat edilmesinin daha isabetli olacağı kanaatindeyiz.

Bankaya Başvurmak

Burada öncelikle açıklamamız gereken bir kavram var: Chargeback ya da diğer ismi ile ters ibraz. Chargeback ya da ters ibraz, banka ya da kredi kartı ile ödemesi yapılan bir mal veya hizmetin alınmaması, dolandırıcılık gibi sebeplerle kart sahibinin kartı kullanıma sunan bankaya başvurması suretiyle ödenen bedelin iadesini talep etmesi işlemidir. Kullanıcı bu talebini kendi bankasına iletir. Daha sonra kredi kartını kullanıma sunan banka, alışveriş yapılan muhatabın bankası ile iletişime geçerek şikâyeti kendisi takip eder ve sonuçlandırır. Buna bankacılık işlemlerinde chargeback ya da ters ibraz denilmektedir.
Bankalararası Kart Merkezi uluslararası ödeme sistemlerinin (Visa, Mastercard, vb.) kurallarını takip ederek yurt içi chargeback ya da ters ibraz işlemlerine ilişkin kuralları belirlemektedir. Chargeback ya da ters ibraz işlemi, provizyon hatası, kart hamilinin iradesi dışında gerçekleşen işlemler (dolandırıcılık), süreç hatası, iptal ve iadeye ilişkin itirazlar, ürün ya da hizmet teminine ilişkin itirazlar nedeniyle yapılabilmektedir. Ancak bizim burada değindiğimiz konu yalnızca sahtecilik ve dolandırıcılık halinde takip edilecek usul ve işlemlerdir.
Uluslararası Visa Card ve MasterCard chargeback kuralları uyarınca sahtecilik veya dolandırıcılık sebebiyle yapılacak chargeback başvuruları 120 günlük süreye tabidir. Bu süre sahtecilik ve dolandırıcılığa konu işlemin yapıldığı günden başlamaktadır. Dolayısıyla, sahtecilik veya dolandırıcılığı fark edildikten sonra derhal bankaya chargeback itirazında bulunmak gereklidir. Zira 5464 sayılı Banka Kartları Ve Kredi Kartları Kanunu’nun 11/2. Maddesi “Kredi kartı ile yapılan işlemlere, son ödeme tarihinden itibaren on gün içinde, kart çıkaran kuruluşa başvurmak suretiyle itiraz edilebilir.” hükmünü havi olup itiraz süresini işlemin yapıldığı dönemdeki ekstrenin son ödeme tarihinden 10 gün sonrası ile sınırlamıştır. Ancak Uluslararası Visa Card ve MasterCard chargeback kuralları uyarınca daha yüksek bir süre olan 120 günlük süre öngörüldüğünden dolayı tüketici lehine yorum ile birlikte bu süreler dikkate alınmaktadır. Kart kuruluşlarının belirlediği chargeback sürelerinin kaçırılması halinde mağduriyet yaşanabilir.

Yasal Yollara Başvurmak

Söz konusu süreler içinde yapılan başvurulara olumsuz cevap verilmesi halinde parasal sınırına göre Bankalararası Kart Merkezi Hakem Komitesine, İlçe İl Tüketci Hakem Heyeti’ne ya da İl Tüketici Hakem Heyetine başvurmak veya Tüketici Mahkemesinde dava açmak suretiyle bankadan sahtecilik ve dolandırıcılığa konu alacak talep edilebilir. Zira bankanın bir güven kurumu olması hukukumuzca kabul edilen bir ilkedir. Bu ilkenin kaynağı 6102 s. TTK’nın 18. Maddesinde belirtilen her tacirin basiretli olması gerektiği hususu ile 4721 s. TMK’nun 2/1. maddesinde belirtilen bir hakkın açıkça kötüye kullanılması hususlarının hukuk düzeni tarafından korunmayacağı kuralından gelmektedir. Bankaların güven kuruluşu olarak kabul edilmesi, adaletin tecellisinde hukuken korunmaya değer nitelikteki haklı güvenin korunmasının gerekli olmasıyla ilgilidir. Yerleşik Yargıtay içtihatlarında güven kuruluşu olan banka mudilerinin mevduatlarını yüksek bir özenle korumak zorunda olup en hafif kusurlarından dahi sorumludur ve ortaya çıkan zararı tazmin etmeleri gerekmektedir.
Sonuç olarak burada bankalara düşen görev vardır: Chargeback (ters ibraz) süresi içerisinde yapılan şüpheli işlemlerden dolayı mudilerinin zararı doğmasını engelleyecek aksiyonu almalarını sağlamaya çalışmaktır. Bunun yanında gelişen teknoloji ile beraber meydana gelen 3D secure ve sair güvenlik elemanlarının da bankalarca kullanılması ve ödeme alacak üçüncü şahıslara kullanmayı zorunlu tutması kanuni yükümlülükleri bakımından önemlidir. Buna rağmen hala 3D güvenlik elemanı olmaksızın alışveriş yapılabilen e-ticaret siteleri mevcut olup bu kart kullanıcılarının dolandırıcılık suçunun mağduru olabilmesine neden olmaktadır. Banka kartı veya kredi kartı kullanıcılarına düşen görev ise, bankanın yapacağı bildirimin teknik ve sair sorunlar ile her zaman taraflarına ulaşmayabileceğini akılda tutarak 120 günlük chargeback süresini aşmamak için düzenli olarak ekstreleri ile yaptıkları alışverişleri karşılaştırmaları, şüphelenilen işlem varsa derhal bankaya itiraz etmeliler ve ikamet edilen yer Cumhuriyet Başsavcılığına şikâyette bulunulmalıdırlar.

Adem Gökmen
Latest posts by Adem Gökmen (see all)